ساختار مو یا ساختمان مو
توضیحات:
-
به نام خدا
ساختار مو یا ساختمان مو یک سیستم پیچیده اما یکپارچه است که همانند سایر بخش‌های بدن اهمیت ویژه‌ای دارد. موهای سر وظیفه عایق سرمایی و حفاظت از پوست سر را بر عهده دارند اما مهم‌ترین ویژگی آن‌ها تاثیر بر چهره و زیبایی افراد است که امروزه بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد. برای داشتن موهای سالم و مراقبت بهتر از آن‌ها، آگاهی از ساختمان یا ساختار مو می‌تواند تاثیر زیادی داشته باشد. به همین دلیل سعی کرده‌ایم در این مطلب و در سایت آموزشگاه آفریده، اطلاعات جامع و کاملی راجع به ساختمان مو به شما ارائه کنیم.
اهمیت مو از منظر روان‌شناختی
بخش‌های یک تارمو (ساختمان تارهای مو)
در ساختمان مو برای هر یک از تارهای مو می‌توان 3 بخش در نظر گرفت:قسمتی از مو که از پوست خارج شده است را محور مو، ساقه مو یا شفت (hair shaft) و قسمتی از مو که زیر پوست قرار دارد و دیده نمی‌شود را ریشه می‌نامند. ریشه مو قسمت زنده مو است اما ساقه مو فاقد سلول‌های زنده است. همچنین مسیر لوله مانندی که ریشه مو در آن رشد می‌کند، به نام فولیکول مو (follicle) شناخته می‌شود. هر فولیکول مو حدودا 20 بار در طول عمر خود توانایی موسازی دارد. با افزایش سن تعداد فولیکول‌هایی که توانایی موسازی دارند کاهش می‌یابد.
قسمت انتهایی فولیکول مو پیاز مو (hair bulb) قرار دارد. حجم پیاز مو قطر یا ضخامت تارمو را مشخص می‌کند. موهای بلوند و روشن معمولا نازک‌تر از موی قهوه‌ای و مشکی است. قطر مو به‌طور متوسط 0.2 تا 0.5 میلی‌متر است. در نوزادان و افراد مسن قطر مو نسبت به سایر افراد کمتر است.
ساختمان تارهای مو
تارهای مو سه لایه اصلی دارند:لایه داخلی : این لایه به مدولا یا مغز مو (medulla) شناخته می‌شود. این لایه فقط در موهای ضخیم (Terminal Hair) وجود دارد و موهای نازک و کرکی فاقد مدولا هستند. افرادی که ذاتا دارای موی بلوند یا نازک هستند نیز این لایه را در تارهای موی خود ندارند. این لایه نور را منعکس می‌کند و باعث می‌شود رنگ مو در زیر نور آفتاب نسبت به وقتی که فرد در سایه قرار گرفته است متفاوت باشد.
لایه میانی : این لایه بخش اصلی مو را تشکیل می‌دهد که شامل سلول‌های مرده، زنجیره‌های کراتینی و رنگدانه‌ها است و به نام پوسته مو، قشر یا کورتکس (cortex) نیز شناخته می‌شود. این لایه علاوه بر تعیین استحکام، ضخامت، حالت کشسانی (انعطاف‌پذیری) و بافت مو، به دلیل وجود رنگدانه‌های ملانین، رنگ تارهای مو را نیز مشخص می‌کند. هرچه مقدار ملانین بیشتر باشد رنگ مو تیره‌تر خواهد شد.
لایه خارجی : این لایه ساختاری همانند فلس یا پولک‌های ماهی دارد و به نام لایه کوتیکول (cuticle) نیز شناخته می‌شود. در این ساختار، هر سلول قسمتی از سلول مجاور خود را نیز می‌پوشاند و به همین دلیل موها نفوذپذیر و قابل رنگ کردن هستند. انعطاف‌پذیری تارهای مو در هنگام پیچاندن نیز به دلیل همین ساختار فلسی مانند است.
نقش اصلی لایه کوتیکول حفظ رطوبت تارهای مو است و به صورت یک پوشش نازک و بی‌رنگ، از بخش‌های داخلی مو در مقابل عوامل مخرب محیطی محافظت می‌کند. اگر این لایه سالم باشد نور را به‌خوبی منعکس می‌کند و سبب درخشش مو می‌شود.
چنانچه کوتیکول دچار آسیب شود، لایه میانی یا کورتکس بدون محافظ باقی می‌ماند و در اثر از دست دادن رطوبت خود احتمال بروز عوارضی چون موخوره و گره‌خوردگی موها وجود دارد. همچنین تارهای مو کدر به نظر می‌رسند و به‌راحتی دچار الکتریسیته ساکن می‌شوند. عواملی مثل آلاینده ها، مواد شوینده شیمیایی، رنگ کردن و شانه زدن‌های مکرر و استفاده زیاد از وسایل حرارتی مثل سشوار و اتوی مو می‌تواند به این لایه آسیب بزند.